Với DeFi, Danh tiếng sẽ theo chân bạn trên không gian mạng

Web3 dựa vào giả thuyết rằng mỗi một internet user sẽ có một nhận dạng duy nhất, như địa chỉ email, có thể được liên kết nguyên bản với bất kỳ phần mềm nào và được lưu trữ trên một blockchain. Như một phần "danh tính phi tập trung" của ai đó, một phần hoạt động online của mọi người cũng sẽ "on-chain", nghĩa là hoạt động đó sẽ công khai và có thể tìm kiếm thông qua ví crypto cá nhân của họ.

Với danh tính phi tập trung – lịch sử của mỗi người là duy nhất – ví crypto của mỗi người sẽ hoạt động như một loại profile, tương tự Facebook hoặc LinkedIn. Nhưng không giống với profile trên Web2, danh tính phi tập trung được hỗ trợ bởi tính rõ ràng: hồ sơ vĩnh viễn, đánh dấu thời gian, đóng góp, sở thích và hoạt động của một người từ trước đến nay.

Nếu danh tính phi tập trung được chấp nhận rộng rãi, mọi người sẽ có thể mang theo đầy đủ mọi thứ khi qua không giang mạng: mối quan hệ và trải nghiệm của họ được phản ánh bởi những gì họ đã tạo ra, đóng góp, kiếm được và sở hữu trực tuyến. Điều này đưa chúng ta tiến gần hơn vơi cách mọi thứ hoạt động trong thế giới vật lý, nơi mà tài sản và danh tính gắn liền với ta, hơn là với những không gian mà ta chiếm giữ; ta có thể mang và sử dụng chúng theo cách ta muốn.

Trong khi mọi thứ nghe có vẻ viển vông, nhưng cơ hội thực sự là tận dụng danh tiếng on-chain để sử dụng off-chain. Trong nền kinh tế, chúng ta có thể thấy phiên bản Web3 của Youtube khi video còn không thuộc về giao thức, mà thuộc về người sáng tạo. Vậy người sáng tạo có thể mang những video của họ đến bất kỳ không gian online  nào và thu về bất kỳ giá trị nào gắn liền với những nội dung đó. Tương tự như vậy, dữ liệu on-chain có thể được sử dụng để đánh giá mức độ tương tác hoặc sự quan tâm đến những người sáng tạo hoặc thương hiệu cụ thể. Một nghệ sĩ âm nhạc có thể biết được những người hâm mộ hàng đầu của họ qua các tương tác on-chain, dựa trên các nền tảng, và thưởng cho họ quyền truy cập độc quyền hoặc các quyền khác. Trong lĩnh vực tài chính, danh tính phi tập trung có thể cho phép điểm tín dụng tự nhiên trên internet, có thể có các ứng dụng để cấp các khoản vay, thực hiện kiểm tra người thuê, thiết lập tín dụng và hơn nữa.

1. Web2 đến Web3: Chuyển từ ưa thích thoáng qua sang xây dựng danh tiếng lâu dài

Ngược lại với hầu hết các profile web2, danh tính phi tập trung không phải là tạm thời. Điều này có nghĩa là một NFT bằng tốt nghiệp của bạn, sẽ biến thành chứng chỉ học tập vĩnh viễn. Tương tự, mỗi phần nội dung bạn đăng trực tuyến sẽ được liên kết vĩnh viễn với bạn (trừ khi bạn chọn xóa nó). Hơn nữa, với lịch sử công khai, có thể chứng minh rằng bạn sớm bắt kịp xu hướng hoặc hoạt động trong một dự án nhỏ trước khi nó thành công – như trở thành fan của Taylor Swift trước khi cô ấy nổi tiếng, hay đọc bài viết này trong web3 khi nó vẫn đang trong giai đoạn sơ khai.

Sự bền bỉ này thiết lập các động lực mới để xây dựng danh tiếng: thay vì tạo hồ sơ tạm thời như chúng ta làm trong web2, web3 thúc đẩy tư duy dài hạn. Nếu mọi người được trao quyền để xây dựng và duy trì danh tính vĩnh viễn, tôi tin rằng các hệ thống on-chain có thể khuyến khích mọi người quản lý cẩn thận hơn các dấu hiệu danh tiếng mà họ mang theo trong tương lai. Ví dụ như quản lý một loạt các bài đăng trên mạng xã hội, ở đó nó là một dấu hiệu danh tiếng mà bạn mang theo trên không giang mạng.

2. Cơ sở hạ tầng danh tính phi tập trung yêu cầu

Nếu danh tính phi tập trung là tương lai của web, thì những đóng góp mà bạn tích lũy được trong crypto wallet của mình – những bài báo bạn viết, nội dung bạn quản lý hay những thứ bạn mua – sẽ trở nên rất quan trọng. Chúng trở thành tín hiệu của nhà cung cấp dịch vụ cho bạn biết bạn đang online và là cơ sở cho danh tiếng của bạn.

Nhưng để phổ biến danh tính phi tập trung, trước tiên chúng ta phải thiết lập các hệ thống map trải nghiệm off-chain thích hợp của mỗi người với các đơn vị liên kết on-chain. Sau đó chúng ta phải xây dựng các cơ chế chuẩn hóa, xử lý và ưu tiên dòng dữ liệu được thêm vào on-chain. Trên chặng đường đó, chúng ta cần giải quyết những thách thức đối với danh tính phi tập trung, bao gồm cả việc thiếu bối cảnh xung quanh hồ sơ on-chain và các vấn đề xung quanh việc giành quyền truy cập vào web phi tập trung.

Từ đó, ta có thể bắt đầu khám phá nhiều trường hợp sử dụng được kích hoạt bằng cách tính danh tiếng on-chain vào các hoạt động off-chain dựa trên bản chất có thể truy vấn công khai của danh tính phi tập trung.

3. Kết nối những trải nghiệm off-chain và các đơn vị liên kết on-chain

Hiện tại, các công nghệ blockchain thường không rõ ràng đối với người tiêu dùng bình thường, phần lớn được sử dụng cho các giao dịch tài chính. Để làm cho danh tính phi tập trung trở nên hữu ích và phổ biến, điều quan trọng là phải giới thiệu để mọi người ghi lại trải nghiệm và các mối quan hệ của họ trên blockchain, chẳng hạn như thành tích giáo dục, nghề nghiệp hay tình bạn. Một số công ty đã giải quyết thách thức này. Violet nhằm mục đích xác thực off-chain, có thể nhận dạng thông tin cá nhân on-chain. Rabbithole, Polywork và 0xStation cho phép người dùng ghi lại các thông tin lên on-chain. Và Koodos giúp liên kết các mối quan hệ khác nhau on-chain bằng cách cho phép mọi người biến bất kỳ nội dung nào trên internet thành một NFT có thể tùy chỉnh, tạo ra một bộ sưu tập thể hiện họ đang online.

Có hai cách tiếp cận để ghi lại các hoạt động và mối quan hệ của mọi người on-chain: Chủ động và Bị động. Proof of Attendance Protocols (POAPs), cho phép các nhà tổ chức sự kiện tạo ra các token mà người tham gia có thể thu thập. Khi mọi người claim token này, họ đang ghi lại một "sự kiện" on-chain, biến nó thành một phần của danh tiếng kỹ thuật số của họ trong quá trình này. Tương tự, mọi người có thể chứng thực các kỹ năng, đặc điểm tính cách, hay thành tích của người khác bằng cách gửi cho họ token; những thử nghiệm này có thể được xác minh thông qua đánh giá đồng cấp hoặc đánh giá các hoạt động on-chain.

Ngoài ra, khi ví của một người tương tác với các ứng dụng hoặc trang web, thông tin về những tương tác đó có thể được ghi lại một cách thụ động. Ví dụ, nếu ví của bạn gán vào Discord và bạn kiếm được các huy hiệu, chúng có thể được thêm vào bộ sưu tập on-chain của bạn.

4. Xử lý dữ liệu danh tiếng – và các tiêu chuẩn dữ liệu

Sau khi tất cả dữ liệu nhận dạng này đã được ghi lại on-chain, chúng ta cần các hệ thống kết nối chúng, khiến chúng phù hợp với chủ sở hữu của ví và những người mà họ tương tác. Kể từ khi ví được sử dụng vào mục đích lưu trữ và giao dịch nội dung thông thường, nhiệm vụ này đặc biệt khó khăn: vì tích lũy rất nhiều dữ liệu nhiễu.

Nhằm đơn giản về mặt logistic (vì các khía cạnh khác nhau của danh tính một người là đan xen và tương tác), sẽ hợp lý hơn nếu lưu trữ các hoạt động và đóng góp có liên quan của một người trong một ví duy nhất. Nhưng vì mọi người không chỉ là nhà sáng tạo, người xây dựng, nhà đầu tư hoặc nhà sưu tập; mà là nhiều vai trò cùng lúc. Vì vậy, chúng ta cần một số cách để lấy các phần danh tính phi tập trung của họ và giới thiệu trong digital space khác nhau cho các đối tượng riêng biệt. Thử tưởng tượng một thiết kế trong đó nội dung tổng thể của ví được giữ riêng tư, nhưng việc truy cập vào một khía cạnh cụ thể về danh tiếng của một người yêu cầu một khóa truy cập cụ thể.

Sẽ là hữu ích nếu có các phiên bản nâng cao hơn của Etherscan – một công cụ điều hướng cho các giao dịch trên blockchain ethereum – Điều đó cho phép người dùng xem tất cả các tương tác của ví trong một loại hoạt động cụ thể, ví dụ: các hoạt động liên quan dịch vụ cộng đồng.

Và ngoài việc thiết lập dữ liệu thô, điều quan trọng là phải có hệ thống tổng hợp và đơn giản hóa thông tin có trong ví của một người để làm cho thông tin đó có thể diễn giải rõ ràng hơn, và có thể so sánh giữa các cá nhân. Một ví dụ là điểm DeGen, có thể giải thích được về mức độ "bị ám ảnh bởi crypto" của một người nào đó dựa trên tổng hợp các giao dịch ví. Trong khi đó, Ceramic giúp các ứng dụng theo dõi khối lượng lớn dữ liệu có thể thay đổi và mã hóa thông tin có liên quan on-chain, cho phép người xem so sánh đóng góp của mọi người cho các dự án riêng biệt ở cấp độ cao.

Việc quản lý thông tin danh tiếng cũng yêu cầu các tiêu chuẩn dữ liệu có thể truy cập công khai – các định dạng đã được thống nhất, chẳng hạn như "chứng thực đóng góp như nào" hay "cách lập hồ sơ on-chain". Cấu trúc các yếu tố đầu vào này danh cho danh tiếng đảm bảo khả năng tương tác, cả (1) cho phép mọi người kết hợp các phần danh tính phi tập trung của họ với các dịch vụ khác nhau và (2) giảm xung đột để các nền tảng tương tác với các khía cạnh khác nhau của danh tiếng on-chain.

5. Thách thức đối với trào lưu danh tính phi tập trung

Có những thách thức đối với việc xây dựng hệ thống nhận dạng phi tập trung được mô tả ở trên. Công nghệ hiện có ghi lại các thông tin đầu vào có xu hướng thô sơ - hầu hết chỉ giới hạn trong lịch sử giao dịch - nhưng một thứ gì đó chủ quan và phức tạp như danh tính sẽ đòi hỏi nhiều hơn đáng kể. Thông tin ngữ cảnh lý giải vì sao bạn kiếm được hoặc mua được một món đồ. Việc kiếm được một NFT đóng góp cho một dự án, nên cung cấp bối cảnh về lý do vì sao bạn kiếm được nó và những kỹ năng bạn sử dụng. Việc mua một tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số sẽ bao gồm bối cảnh tại sao bạn mua tác phẩm đó, bạn cảm thấy gì, hay bạn nghĩ gì về nó.

Một hệ thống được xây dựng dựa trên tính lâu dài cũng đưa ra những thách thức xung quanh việc thoát khỏi các phiên bản trước đây của danh tính một người, như thể hiện rõ trong điểm tín dụng và các cơ chế danh tiếng lâu dài khác ngày nay. Có thể có nghĩa là bạn không bao giờ thoát khỏi một sai lầm.

Ngoài ra, ví crypto ít khả năng bảo vệ chống lại việc dữ liệu bị mất hoặc bị xâm phạm. Trước khi crypto có thể đóng vai trò như một kho lưu trữ chính thống cho danh tiếng, nó cần phải cung cấp các biện pháp bảo vệ an ninh mà chúng ta đã thấy ở các dịch vụ khác.

Điều cần thiết là phải mở rộng khả năng tiếp cận các nguồn danh tiếng on-chain. Hiện tại, crypto có xu hướng thiên về giới giàu có, nam giới, da trắng. Nếu việc xây dựng danh tính on-chain không được cải thiện, thì nguồn danh tiếng mới này sẽ tích lũy chủ yếu vào các đặc quyền vốn đã sẵn có, làm trầm trọng thêm sự phân chia kinh tế xã hội vốn có hiện nay.

6. Danh tính phi tập trung sẽ sẽ dẫn tới các cơ hội downstream

Bất chấp những thách thức, chúng tôi tin rằng danh tiếng on-chain sẽ mở ra nhiều cơ hội. Một số công dụng sẽ được khám phá dưới đây, nhưng cũng có nhiều điều nằm ngoài khả năng tưởng tượng của ta. Bằng cách di chuyển danh tính on-chain, ta có thể thay đổi các quy trình tài chính và cung cấp khả năng tiếp cận vốn bình đẳng, tái kiến trúc các tài năng phù hợp với dự án, cung cấp các mô hình mới để công nhận và trả công lao động trực tuyến.

Hệ thống tài chính truyền thống rất khó định hình - hoặc thậm chí truy cập - lịch sử tín dụng của một ai đó. Mặt khác, tính di động và khả năng truy cập của danh tính phi tập trung có thể cho phép ta làm gián đoạn cách danh tiếng của ta đang được sử dụng trong hệ thống tài chính hiện tại. Ví dụ, danh tiếng on-chain có thể cho phép điểm tín dụng có nguồn gốc từ internet giúp mở khóa nhiều trường hợp sử dụng tài chính khác nhau, bao gồm các khoản vay, thực hiện kiểm tra người thuê hoặc thiết lập tín dụng.

Hơn nữa, các hệ thống on-chain có thể dễ dàng di chuyển qua biên giới và các ứng dụng, không giống như các hệ thống chấm điểm tín dụng hiện tại. Tuy nhiên, cần xem xét cách người dùng có thể thêm ngữ cảnh và quản lý lịch sử công khai, vĩnh viễn của họ để tránh những thành kiến không đáng có.

Trong lĩnh vực tìm kiếm nhân tài, danh tính phi tập trung hứa hẹn một "CV mở" dựa trên hồ sơ chi tiết về các hoạt động và thành tích nghề nghiệp. Điều này cho thấy bức tranh đầy đủ hơn về công việc trong quá khứ của ai đó và cung cấp nhiều chi tiết hơn về các đóng góp và kỹ năng của họ.

Mặc dù việc ghi lại và lưu trữ các hoạt động nghề nghiệp ở cấp độ này sẽ phức tạp, việc tổng hợp các hoạt động on-chain như vậy sẽ nhanh hơn và hoạt động so với các hồ sơ chuyên nghiệp do người dùng tạo, chẳng hạn như LinkedIn. Điều này mở ra các trường hợp sử dụng xung quanh việc tạo điều kiện cho việc kết hợp tài năng. Một phiên bản của Behance trong đó danh mục đầu tư của một nhà thiết kế được điền vào dựa trên các dự án được theo dõi và xác minh tự động, do đó cho phép tuyển dụng trực tiếp, qua trung gian blockchain.

Có một loạt các ứng dụng dựa trên việc sử dụng danh tiếng để khuyến khích các hình thức sáng tạo hoặc đóng góp mới. Hiện tại, rất khó để giải mã ai là chuyên gia về một đề tài để công nhận và trao thưởng họ. Với danh tính phi tập trung, việc theo dõi các đóng góp trên internet, chúng tôi có thể đánh giá tốt hơn mức độ sớm của ai đó đối với một chủ đề hoặc xu hướng và giá trị của ai đó đang đóng góp cho một chủ đề. Startupy, khuyến khích các chuyên gia đóng góp kiến thức khởi nghiệp và đạt được danh tiếng trên toàn thế giới trong các lĩnh vực cụ thể.

Khối lượng lớn thông tin được lưu trữ on-chain thậm chí còn có thể nâng tầm thị trường lớn như tìm kiếm và khám phá. Một loạt các thuật toán phù hợp sẽ được kích hoạt bởi tính có thể truy vấn công khai của danh tính phi tập trung; trong khi trước đây, các thuật toán đối sánh chỉ có thể được phát triển bởi bất kỳ ai có quyền truy cập vào dữ liệu của ta. Ngoài ra, cho đến nay, chỉ có thể đo lường mức độ giá trị mà mọi người kết hợp với nội dung dựa trên các chỉ số tương tác cơ bản, chẳng hạn như lượng thời gian mà họ dùng một ứng dụng hay khi họ nhấn "like". Nếu ta hiểu rõ hơn về mức độ sẵn sàng trả tiền của mọi người cho các phần nội dung riêng biệt, chúng ta sẽ có dữ liệu tốt hơn về mức độ tương tác hoặc sở thích.

Hơn nữa, nếu mỗi mảnh ghép nội dung trên internet thực sự có thể tổng hợp hoặc phối lại, thì có thể đánh giá xem nội dung nào truyền cảm hứng sáng tạo hơn nữa hoặc nội dung có khả năng tạo meme nhiều nhất. Điều này cho phép cách hiển thị content mới, tương tự như hệ thống của TikTok. Cuối cùng, mọi người có thể trở thành nền tảng mới để khám phá – đặc biệt được khuyến khích thông qua mô hình token.

Danh tiếng on-chain sẽ mang tới những cơ hội lớn cho doanh nghiệp và xã hội. Nhưng khi chúng ta đi tới khía cạnh mới này, buộc phải xem xét các tác động lâu dài. Tất nhiên, ta sẽ cần phải tìm ra sự cân bằng giữa những gì là tạm thời và những gì nên là mãi mãi.

Nếu chúng ta tiến tới một mạng internet, nơi mà danh tính gắn liền với chúng ta thay vì nằm rải rác trên các không gian trên web, chúng ta sẽ tiến gần hơn đến cách mọi thứ hoạt động trong thế giới thực: tài sản online của ta thuộc về mình và chúng ta có thể đưa con người đích thực, đầy đủ của mình lên không gian mạng.