Tổng quan về Metaverse: Từ quá khứ tới tương lai (Phần 2)

Bài viết này là phần cuối của chuỗi bài viết về Metaverse của Otis Report. Các bạn có thể đọc Phần 1 tại đây để biết thêm những kiến thức căn bản về Metaverse trước khi đọc bài viết này.

3.3. Ngành công nghiệp blockchain

3.3.1 Hệ thống kinh tế Internet so với Hệ thống kinh tế blockchain

Trong trường hợp của Roblox, một trong những lý do quan trọng nhất khiến nó trở thành “cổ phiếu Metaverse đầu tiên” là nó cung cấp mô hình “Chơi để kiếm tiền” - mô hình trò chơi đầu tiên thúc đẩy kinh tế, cho phép trò chơi không chỉ mang tính xã hội và giải trí đơn thuần mà còn đem lại cho người chơi kỳ vọng về lợi nhuận. Hệ thống kinh tế được thể hiện trong hình dưới đây. Tuy nhiên, hệ thống kinh tế này vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện.

Ví dụ: người chơi gặp khó khăn trong việc đấu giá và trực tiếp nhận ra tài sản ảo nổi bật của họ. Ngoài ra, quyền diễn giải về tài sản ảo mà họ tạo ra (bao gồm quyền diễn giải về quyền sở hữu và doanh thu) không thuộc về người chơi mà thuộc về nền tảng tổ chức. Không chỉ có vậy, thông tin nhận dạng cá nhân của người dùng và dữ liệu riêng tư khác cũng chịu sự kiểm soát của nền tảng tổ chức. Việc độc quyền kiểm soát tài sản ảo này là một trở ngại rất lớn đối với sự phát triển của Metaverse, khiến nó không thể phát huy tối đa mong muốn sáng tạo của người chơi. Giải pháp cho tất cả điều này nằm trong hệ thống kinh tế blockchain.

Sự đổi mới của hệ thống kinh tế blockchain nằm ở chỗ:

Bảo vệ hiệu quả các quyền và lợi ích

Nó thực sự mang lại cho người sáng tạo những quyền mà trước đây chịu sự kiểm soát của nền tảng tổ chức (chẳng hạn như quyền sở hữu, quyền sử dụng và xử lý tài sản ảo, v.v.), đồng thời đảm bảo tính công bằng và minh bạch tuyệt đối về quyền và lợi ích thông qua công nghệ sổ cái phân tán. Công nghệ này (chẳng hạn như NFT) cho phép người dùng được bảo vệ quyền và lợi ích của mình trong không gian ảo của Metaverse tương tự như thế giới thực và tài sản do người dùng sở hữu có thể được tự do lưu thông, mua bán và xử lý mà không bị hạn chế bởi các bên thứ ba . Ngoài ra, các thỏa thuận tự động dựa trên hợp đồng thông minh không chỉ có thể giúp cho người dùng bảo vệ quyền và lợi ích của mình một cách công bằng và minh bạch, mà còn thực hiện tự động hóa việc phân phối quyền và lợi ích không cần đảm bảo ủy thác, từ đó giảm đáng kể chi phí xác định và giải quyết trong các hoạt động kinh tế khác nhau;

NFT là gì và dùng để làm gì?

Non-fungible Token (NFT) hay “token không thể thay thế”, là một loại tài sản mã hóa đại diện cho một thứ gì đó độc nhất và có thể sưu tầm được.

Otis ReportCao Nguyên

Các dịch vụ tài chính phong phú

Hệ sinh thái tài chính mở dựa trên blockchain (chẳng hạn như DeFi) có thể cung cấp một loạt các dịch vụ tài chính hiệu quả, công bằng và minh bạch cho các tài sản ảo trong Metaverse, bao gồm phát hành tài sản, đấu giá tài sản, cho vay tài sản và bảo hiểm. Hệ thống dịch vụ tài chính phong phú này có thể hợp nhất các thuộc tính vật chất của tài sản ảo, giảm chi phí tạo nội dung và từ đó khuyến khích sự nhiệt tình của tất cả các bên tham gia vào Metaverse;

Thanh khoản đa nền tảng không giới hạn

Trên Internet, tài sản ảo thực sự được kiểm soát bởi các nền tảng độc lập. Do đó, nếu bạn muốn đạt được tính thanh khoản của tài sản ảo đa nền tảng, trước tiên bạn phải có được sự chia sẻ dữ liệu đáng tin cậy giữa các nền tảng, qua những quy trình phức tạp, thời gian chuyển giao kéo dài và chi phí thanh khoản cao. Tuy nhiên, các tài sản ảo trên blockchain (bao gồm dữ liệu, tác phẩm nghệ thuật và danh tính kỹ thuật số, v.v.) có thể có tính thanh khoản đa nền tảng và giao dịch điểm tới điểm dựa trên cùng một chuỗi công khai cơ sở. Với sự trưởng thành của công nghệ chuỗi chéo blockchain và công nghệ Layer 2^[1], tính thanh khoản chi phí thấp của bất kỳ tài sản blockchain nào sẽ được hiện thực hóa.

3.3.2. Hệ sinh thái công nghiệp của Blockchain

Công nghệ blockchain bắt nguồn từ công nghệ bitcoin, phát triển mạnh mẽ trong nền tảng hợp đồng thông minh Ethereum, và hiện đã hình thành một hệ sinh thái toàn diện bao gồm điện toán, bảo vệ quyền riêng tư, lưu trữ phân tán, tài chính, trò chơi, v.v. Trong số đó, tài chính mở, tiêu biểu là DeFi và trò chơi, tiêu biểu là GameFi là những lĩnh vực sáng tạo và hoàn thiện nhất hiện đang được phát triển - chúng là những phần quan trọng và không thể thiếu trong tương lai Metaverse sắp tới.

DeFi và NFT

Dịch vụ tài chính trưởng thành góp phần vào sự thịnh vượng của bất kỳ ngành công nghiệp nào. Để Metaverse phát triển xa hơn, đúng như định nghĩa của nó “vượt ra ngoài vũ trụ thực”, không thể thiếu sự hỗ trợ của các ứng dụng DeFi và phần mềm trung gian NFT.

DeFi hỗ trợ tài chính mở phù hợp với các đặc điểm mà Metaverse hướng tới. Nó cung cấp các dịch vụ tài chính, bao gồm giao dịch, cho vay và bảo hiểm để giúp giảm chi phí tạo và chi phí thực hiện các công trình nghệ thuật cho người chơi Metaverse.

Cho đến nay, theo thống kê của DeFi Llama, một trang web theo dõi dữ liệu blockchain, DeFi đã tích lũy được một lượng lớn thanh khoản trên chuỗi trong toàn ngành công nghiệp blockchain và TVL^[1] tổng thể của nó cao tới 172.11 tỷ đô la. Bên cạnh đó, phạm vi kinh doanh của DeFi và các sản phẩm cũng ngày càng được mở rộng và phát triển, bao gồm các sàn giao dịch phi tập trung, cho vay, thanh toán, các sản phẩm phái sinh, quản lý tài sản và bảo hiểm, v.v. Các dự án hàng đầu bao gồm Aave, Compound, Uniswap và Maker trong đó Uniswap đã trở thành giao thức DeFi đầu tiên trong lịch sử có tổng doanh thu vượt quá 1 tỷ đô la.

Là một “token không thể thay thế”, NFT là một phần mềm trung gian nằm giữa ứng dụng và blockchain công cộng. Nó chủ yếu cung cấp các tài sản ảo khác nhau (bao gồm dữ liệu và tác phẩm, v.v.) với hồ sơ quyền và lợi ích bao gồm quyền sở hữu liên quan đến nhận dạng tài sản, để người dùng có thể phát hành, lưu trữ, cho vay và chuyển nhượng tài sản ảo một cách công bằng, minh bạch và an toàn. Hiện tại, NFT đã được sử dụng rộng rãi trong việc xác định và giao dịch tài sản ảo và quyền ảo trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Theo thống kê từ NonFungible.com, doanh thu hàng tuần cao nhất của NFT trên toàn mạng đã vượt quá $ 375 triệu.

Chúng tôi sẽ lấy Cryptopunks, dự án nghệ thuật cyberpunk gốc được xếp hạng số 1, làm ví dụ. Kể từ năm 2017, tổng khối lượng giao dịch của nó đã đạt khoảng 650 triệu đô la. Trong số đó, CryptoPunk # 7804 và CryptoPunk # 3100 đã được bán với giá 4200 ETH vào tháng 3 năm 2021 (trị giá khoảng 7.5 triệu đô la). Vào ngày 13 tháng 5 năm 2021, trong  “Phiên đấu giá nghệ thuật thế kỷ 21” được tổ chức tại Christie's New York, một nhóm chín hình đại diện PUNK đã được bán với giá 14.5 triệu đô la. Vào ngày 10 tháng 6 năm 2021, CryptoPunk # 7523 đã được bán với giá 11.754 triệu đô la. Dòng tiền  NFT thu hút được trong ngành nghệ thuật là đáng chú ý. Trong một khoảnh khắc, cơn sốt NFT đã quét qua các lĩnh vực giải trí, trò chơi, thể thao, xã hội,  và các lĩnh vực khác, với những người chơi lớn như Coca-Cola, Louis Vuitton, ngôi sao thể thao Bailey và tạp chí thời trang Vogue.

GameFi

Trò chơi điện tử ứng dụng (Gamification) là công cụ truyền tải của Metaverse. Blockchain + trò chơi điện tử là những khám phá sớm nhất về hình thức phôi thai của Metaverse. Có nhiều loại trò chơi blockchain khác nhau, bao gồm trò chơi thú cưng (pet games), fan economy games^[1] , trò chơi hộp cát (sandbox games), trò chơi bài (card games), trò chơi phiêu lưu khám phá (exploration adventure games), v.v. Sau đây chúng tôi sẽ giới thiệu ngắn gọn một vài trong số những trò chơi cổ điển này.

Trò chơi thú cưng

CryptoKitties - một trò chơi tiền điện tử về mèo được nhóm Dapper Labs cho ra mắt vào năm 2017 có thể được coi là một trong những sản phẩm nổi tiếng sớm nhất trong số các trò chơi blockchain. Nó chính thức ra mắt vào ngày 28 tháng 11 năm 2017 và đến ngày 5 tháng 12, trò chơi đã chiếm khoảng 25% tổng lượng giao dịch trên Ethereum, thậm chí đã từng gây ra tắc nghẽn nghiêm trọng trên mạng Ethereum.

Axie Infinity, một trò chơi thú cưng khác cũng được ra đời vào năm 2017, sau 3 năm (từ 2018 - 2020) thử nghiệm và cải tiến sản phẩm, trò chơi đã đạt được những thành tựu đáng kể về tính năng trải nghiệm người dùng và mô hình kinh tế. Trò chơi sử dụng mô hình kinh tế token kép AXS và SLP để phân chia phí gas và lợi ích vốn chủ sở hữu, đồng thời kết hợp cơ chế “đốt cháy” giảm phát, hệ thống học bổng, cho vay lãi suất và các chế độ khác, giúp cải thiện đáng kể tốc độ quay vòng vốn của toàn bộ trò chơi.

Vào tháng 4 năm 2021, doanh thu của giao thức trò chơi chỉ là 670 nghìn đô la. Sau khi chuyển sang Ronin sidechain^[1] vào tháng 5, doanh thu bắt đầu tăng mạnh, từ 3 triệu đô la vào tháng 5 lên 12.2 triệu đô la vào tháng 6 và đạt 166.2 triệu đô la vào tháng 7. Trong ba tháng, doanh thu từ giao thức trò chơi đã tăng 248 lần, đạt gần 300 nghìn người dùng tương tác ví trong 30 ngày, phù hợp với mô hình “Chơi để kiếm tiền” của Roblox.

Fan Economy Games

Năm 2017, sau khi trò chơi mèo crypto phổ biến cho thấy khả năng mở rộng còn nghèo nàn của mạng Ethereum, nhà phát hành Dapper Labs sau đó đã tung ra Flow, một nền tảng chuỗi công khai được phát triển rõ ràng cho các trò chơi blockchain, và đã đồng phát hành một fan economy game với NBA và NBPA sau khi mạng chính của Flow ra mắt vào năm 2020: NBA Top Shot. Trò chơi tập trung vào bộ sưu tập ngoại vi của các ngôi sao thể thao và lối chơi cốt lõi là thông qua các gói thẻ chính thức, cho phép người chơi mua, bán và thu thập các bộ sưu tập được ủy quyền chính thức của NBA trên thị trường giao dịch (hiện tại có trò chơi Moments).

Top Shot ra mắt bản beta công khai vào tháng 10 năm 2020, ban đầu chỉ với vài trăm người dùng, sau đó đạt gần 20,000 người dùng hoạt động vào tháng 1 năm 2021, vượt qua CryptoKitties về tổng doanh thu để đạt 29.48 triệu đô la vào ngày 26 tháng 1 và hoàn thành doanh số 45.768 triệu đô la vào ngày 22 tháng 2, năm 2021. Tính đến ngày hôm nay, tổng khối lượng giao dịch của nó đã đạt 670 triệu đô la.

Sandbox games

Sandbox games như Minecraft có thể kích thích đáng kể sự sáng tạo của người chơi, nhưng các sandbox games trên blockchain, tiêu biểu là Decentraland, Cryptovoxels và The Sandbox - còn làm được nhiều hơn với tính năng xây dựng không gian sáng tạo, các hoạt động thương mại , sáng tạo nghệ thuật và các hoạt động xã hội xung quanh vùng đất ảo. Lấy The Sandbox làm ví dụ, triết lý cốt lõi của nó là: chơi, tạo, sở hữu, quản lý và kiếm tiền. Nó cung cấp ba bộ công cụ cốt lõi: VoxEdit, được sử dụng để tạo nội dung trò chơi, là phần mềm để tạo mô hình trong trò chơi ; Marketplace là một thị trường phi tập trung để giao dịch tài sản trò chơi; Game Maker là một công cụ lập trình trực quan để người dùng xây dựng các trò chơi 3D miễn phí. Người chơi có thể tham gia vào việc tạo, trải nghiệm và mua các tòa nhà hoặc trò chơi thông qua các token gốc của họ, và cuối cùng hình thành hệ thống kinh tế vòng tròn tự nhất quán của họ.

Đi sâu vào tương lai của trò chơi trong thế giới ảo (VR/AR Games)

Người chơi ngày nay không chỉ sở hữu tài sản kỹ thuật số đã được xác thực của họ, lần đầu tiên, họ còn là các cổ đông trong metaverse mà họ tham gia.

Otis ReportCao Nguyên

3.4. Bố cục vốn của ngành metaverse

Với sự trưởng thành của phần cứng VR/AR, nội dung, blockchain và các ngành liên quan khác, “Metaverse” đã dần dần mở ra triển vọng rộng lớn và nhanh chóng trở nên phổ biến trong thế giới vốn, bất ngờ thu hút sự chú ý của một số lượng lớn các nhà đầu tư và doanh nhân.

3.4.1. Các nhà đầu tư Trung Quốc

Kể từ khi vốn hóa thị trường của “cổ phiếu Metaverse đầu tiên” Roblox vượt qua 40 tỷ đô la vào ngày đầu tiên niêm yết vào tháng 3 năm 2021, công ty trò chơi MetaApp sau đó đã hoàn thành việc gây quỹ Series C trị giá 100 triệu đô la, được biết đến là "cuộc gọi vốn đơn lẻ lớn nhất trong lĩnh vực metaverse của Trung Quốc". Ngoài ra, Reworld, được mệnh danh là “Roblox phiên bản Trung Quốc”, cũng nhanh chóng có được khoản đầu tư chiến lược của ByteDance với 100 triệu yên. Gần như cùng lúc đó, công ty trò chơi Epic Games cũng kêu gọi được một đợt gây quỹ mới với 1 tỷ đô la và thậm chí còn được nhận thêm một khoản đầu tư từ Sony để duy trì bố cục metaverse của họ dù cho doanh nghiệp này đã chịu nhiều thua lỗ trong những năm trước.

Trong số các nhà đầu tư Trung Quốc, bố cục của Tencent hướng tới tương lai hơn, vào cuối năm 2020, Ma Huateng đã gây chú ý với lời tiên tri về “Internet hoàn toàn thực”. Họ đã đầu tư vào Roblox trước khi niêm yết và hoạt động như một đại lý phân phối sản phẩm độc quyền của nó tại Trung Quốc. Ngoài ra, Tencent cũng đầu tư 330 triệu USD vào nhà phát triển công cụ trò chơi ảo Epic Games để chiếm 40% cổ phần, và đầu tư vào nhà điều hành buổi hòa nhạc ảo Wave, công ty Snap - công ty mẹ của Snapchat, công cụ biểu tượng cảm xúc Bitmoji và các công ty khác đang xây dựng hệ sinh thái metaverse.

3.4.2. Các nhà đầu tư toàn cầu

Đối với các nhà đầu tư toàn cầu, các công ty như Facebook, Apple, Disney, Amazon và Google từ lâu đã bắt đầu phân chia thị phần trong ngành metaverse. Vào tháng 5 năm 2020, Apple mua lại công ty khởi nghiệp thực tế ảo Next VR với mức định giá 100 triệu đô la và vào tháng 8 năm sau, Apple mua lại công ty khởi nghiệp công nghệ VR Spaces, công ty phát triển trải nghiệm thực tế ảo ngoại tuyến và nền tảng cuộc họp ảo VR. Cho đến nay, Apple đã có hơn 330 bằng sáng chế khóa công khai VR/AR, cũng như 18 thương vụ mua bán và sáp nhập liên quan đến VR/AR.

Tuy nhiên, công ty có tập trung dành nhiều thị phần nhất trong ngành công nghiệp metaverse là Facebook. Facebook mua lại Oculus, một nhà sản xuất thiết bị VR, với giá 2 tỷ USD vào đầu năm 2014 và tăng ngân sách đầu tư vào mảng kinh doanh VR từ 5.9 tỷ USD/năm lên gần 18.5 tỷ USD. Người sáng lập Zuckerberg của nó tin chắc rằng “Metaverse là thế hệ Internet tiếp theo”. Anh ấy đã chiêu mộ hàng chục nghìn nhân tài trong lĩnh vực VR/AR, chiếm khoảng 1/5 tổng số nhân viên, và cũng đã thành lập một nhóm hàng trăm người phụ trách sản phẩm metaverse.

3.4.3. Các nhà đầu tư Crypto（Toàn cầu）

Không giống như các công ty khởi nghiệp truyền thống, các dự án khởi nghiệp dựa trên blockchain có chi phí phát triển, vận hành và tiếp thị thấp hơn và thông qua việc triển khai sâu rộng hệ thống kinh tế blockchain, chúng có thể khuyến khích sự tham gia tích cực của người dùng thông qua ưu đãi kinh tế. Tương tự, các nhà đầu tư crypto có tính linh hoạt cao hơn trong các nhóm đầu tư cơ bản, tần suất đầu tư và phương pháp đầu tư.

Chúng tôi sẽ lấy Andreessen Horowitz (a16z), một quỹ đầu tư mạo hiểm nổi tiếng làm ví dụ. Qũy được thành lập vào năm 2009, là một nhà đầu tư lâu đời của Roblox và luôn tích cực đầu tư vào các trò chơi thực tế ảo như Singularity 6, Sleeper, Sandbox VR, Bonfire; Công ty công nghệ thực tế ảo Oculus của Facebook và ứng dụng thể dục VR Supernatural. Ngoài ra, a16z cũng tích cực đầu tư vào ngành công nghiệp blockchain thông qua quỹ crypto của mình. Danh mục đầu tư của họ bao gồm các dự án blockchain nổi tiếng như CryptoKitties, Flow Network và Rally.

Một loại nhà đầu tư crypto khác là các quỹ crypto bản địa, chẳng hạn như DCG, Coinbase, Binance Labs và LD Capital. Danh mục đầu tư của họ chủ yếu tập trung vào ngành công nghiệp blockchain (như trong hình trên). Trong số đó, khoản đầu tư của DCG vào Metaverse là tương đối thận trọng và danh mục đầu tư của nhà đầu tư này bao gồm Decentraland, Dapper Labs, Bigtime, v.v.; Coinbase và Binance Labs là những nhà đầu tư dưới ngọn cờ của các sàn giao dịch tập trung, do đó danh mục đầu tư của họ được thiết kế sao cho phù hợp với bố cục sinh thái, chiến lược tiếp thị và hướng dẫn hoạt động của sàn giao dịch. Tuy nhiên, trong số tất cả các nhà đầu tư, LD Capital là một trong những nhà đầu tư hiểu biết nhất trên thị trường metaverse. Tính đến nay, LD Capital đã đầu tư vào hơn 20 dự án liên quan đến NFT. Danh mục đầu tư của họ mở rộng từ chuỗi công cộng cơ sở hạ tầng, lớp giao thức trung gian, các ứng dụng sinh thái, đến hệ sinh thái metaverse, bao gồm các dự án ngôi sao như Flow Network, Efinity, Illuvium, Bigtime, Terra Virtua, Alien Worlds, Star Atlas, RNDR và ​​Seascape.

4. Metaverse: Tương lai của Cyberpunk trong tầm với?

Sau khi xem qua toàn bộ lịch sử phát triển của Metaverse và hiện trạng của nền công nghiệp này, chúng tôi đã rút ra những suy luận sau:

1. Metaverse bắt nguồn từ Internet và được định hướng là một thế giới tráng lệ hơn. Tuy nhiên, còn quá sớm để ăn mừng thành công của nó. Metaverse có thể là một trong những “trái cây” quyến rũ nhất trên “cây” Internet. Tuy nhiên, theo phân tích của một bài báo về tình hình phát triển của toàn bộ chuỗi công nghiệp, mặc dù thành quả của Metaverse là hấp dẫn, nhưng vẫn còn một chặng đường dài để xây dựng một Metaverse hoàn thiện;
2. Công nghệ cứng đã trở thành nút thắt cho sự phát triển của Metaverse, kéo theo đó là sự tích hợp không đồng nhất của blockchain và Internet. Cho đến nay, sự phát triển của ngành công nghiệp nội dung và công nghiệp blockchain trong Metaverse đã trở nên nhanh chóng một cách đáng kinh ngạc, nhưng sự phát triển hiện tại của Metaverse vẫn không thể tháo gỡ được nút thắt trong sự phát triển của công nghệ cứng, bao gồm AI, VR/AR, mạng tốc độ cao, BCI, v.v. Ngoài ra, blockchain và Internet là các hệ thống không đồng nhất và việc giới thiệu số lượng người dùng khổng lồ của Internet về các quy tắc kinh tế tự vận động của blockchain là một vấn đề khác cần được giải quyết khẩn cấp. Cả hai điều trên nếu không được giải quyết sẽ dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong trải nghiệm người dùng và rất khó để hình thành một vòng tròn “hiệu ứng mạng” và “hiệu ứng bánh đà”;
3. Tầm quan trọng của blockchain đối với Metaverse vẫn chưa được đánh giá cao. Do sự khác biệt giữa các quốc gia trên khắp thế giới về mặt tuân thủ, blockchain - một ngành công nghiệp mới nổi, phải tồn tại trong các vết nứt của sự giám sát quốc gia, điều này dẫn đến một số lượng lớn các tài năng và vốn không thể tham gia vào ngành công nghiệp blockchain để tiếp tục khám phá tiềm năng của nó. Cơ sở quyết định cấu trúc thượng tầng, và sự phát triển của Metaverse cũng vậy;
4. Trò chơi điện tử ứng dụng hóa (gamification), giải trí và đòn bẩy sẽ là những khía cạnh cốt lõi để nuôi dưỡng sự phát triển của Metaverse. Tuy nhiên, không phải lúc nào những xu hướng này cũng mang lại kết quả tốt. Chúng tạo điều kiện cho việc khai thác chuộc lợi dễ dàng hơn và khó phát hiện hơn. Blockchain có thể là giải pháp duy nhất cho vấn đề này;
5. Cảnh giác với bong bóng NFT và tránh sa vào bẫy thanh khoản. Mặc dù NFT đang được nhắc tới nhiều trên toàn thế giới, nó rất dễ trở thành thị trường thuần túy dành cho người bán và chỉ chịu sự kiểm soát một số quỹ nhất định. Một khi sự đồng thuận của cả thị trường sụp đổ, giá NFT sẽ có xu hướng giảm mạnh cho đến khi thanh khoản cạn kiệt;
6. Sự phát triển của GameFi là đầy hứa hẹn, nhưng doanh thu và lợi nhuận đặc biệt cho các dự án cụ thể có thể không thể tái tạo được.

Tài liệu tham khảo

1. Neal Stephenson, Snow Crash, 1992
2. “Metaverse”, Wikipedia
3. “The Internet 1991–2021”, Opte Project
4. “Thực tế ảo, tăng cường và hỗn hợp 2020–2030: Dự đoán, Thị trường và Công nghệ”, IDTechEx Research
5. “Metaverse: Những gì mọi nhà đầu tư giai đoạn đầu cần biết ”, Frank Holmes, 2021
6. “ Tổng quan về nền công nghiệp Dapp: tháng 7 năm 2021 ”, DappRadar, 2021
7. “ Metaverse: Phiên bản tiếp theo của Internet ”, Guosheng Securities, 2021
8. “ Báo cáo chuyên sâu về Roblox: Cổ phiếu đầu tiên của Metaverse , nhà lãnh đạo metaverse ”, Tianfeng Securities, 2021
9. “ Metaverse: Game is the Ark to Virtual Reality ”, Tianfeng Securities, 2021
10. “ Hệ sinh thái NFTs: Năm 2021 bùng nổ và vươn xa ”， Sasha Shilina & Paradigm, 2021

Disclaimer

Thông tin trong báo cáo nghiên cứu này đến từ các thông tin được công bố rộng rãi. Các ý kiến được đưa ra ​​trong bài báo này chỉ nhằm mục đích nghiên cứu và không đại diện cho bất kỳ ý kiến ​​đầu tư nào. Các ý kiến ​​và dự đoán chỉ là phân tích và nhận định vào ngày ban hành và không có giá trị vĩnh viễn. Ngoài ra, trong mọi trường hợp, tổ chức và tác giả sẽ không chịu trách nhiệm với bất kỳ ai về bất kỳ tổn thất nào do việc sử dụng bất kỳ nội dung nào trong báo cáo này.