Phân biệt Tài chính tập trung và Phi tập trung #1: Thể chế tài chính truyền thống

Với mục đích đem lại cho bạn đọc góc nhìn nền tảng, chân thực và đầy đủ nhất về khái niệm tài chính mới – tài chính phi tập trung, chúng tôi sẽ bắt đầu bằng cách lý giải cách thức hoạt động của thể chế tài chính truyền thống. Hay nói cách khác, tập trung vào phân tích tầng cao nhất trong bộ máy tài chính, chúng tôi sẽ bàn luận 3 mảng quan trọng nhất trong cách vận hành của ngân hàng để thấy nguy cơ rủi ro luôn tiềm ẩn

Ngân hàng

Là những ông lớn của ngành tài chính, Ngân hàng tạo điều kiện cho các khoản thanh toán, chấp nhận thế chấp và cung cấp hạn mức tín dụng cho các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức tài chính, và kể cả chính phủ. Ngân hàng đã mở rộng lớn đến mức tổng vốn hóa thị trường của top 10 ông lớn trong ngành có giá trị hơn 2 nghìn tỷ đô la. Con số này đã bằng vốn hóa của toàn bộ thị trường tiền mã hóa vào thời điểm viết bài.

Không thể phủ nhận ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong bộ máy vận hành của ngành công nghiệp tài chính. Chúng giúp dòng tiền có thể luân chuyển quanh thế giới bằng cách cung cấp các dịch vụ chuyển giao giá trị (gửi, rút, chuyển tiền), gia hạn hạn mức tín dụng (khoản vay),…. Tuy nhiên, ngân hàng được đặt dưới bàn tay con người và điều hành bởi chính sách, do đó sẽ tiềm tàng nhiều rủi ro liên quan đến chính con người, ví dụ như yếu kém trong khâu quản lý hay tham nhũng

Làn sóng khủng khoảng tài chính toàn cầu năm 2008 đã minh chứng cho mức độ rủi ro khổng lồ ngân hàng có thể gây ra, buộc chính phủ phải thực hiện các gói cứu trợ khẩn cấp dành cho ngân hàng. Khủng hoảng này đã phơi trần những thiếu sót của hệ thống tài chính truyền thống và nhấn mạnh nhu cầu cho một hệ thống tân tiến hơn.

Và tài chính phi tập trung – DeFi được tạo ra nhằm xây dựng viễn cảnh tài chính hiệu quả hơn, nhờ vào cuộc cách mạng Internet và công nghệ blockchain, nhất là trong 3 lĩnh vực quan trọng của hệ thống ngân hàng:

1. Hệ thống thanh toán và thông quan
2. Khả năng tiếp cận
3. Tính tập trung và minh bạch

1. Hệ thống thanh toán và thông quan

Nếu bạn đã từng thử chuyển tiền tới một người hoặc một doanh nghiệp tại nước ngoài, bạn hẳn biết nó rắc rối ra sao. Hoạt động chuyển tiền liên quan đến ngân hàng toàn cầu thường mất vài ngày làm việc để hoàn thiện và bao gồm đủ loại phí. Tệ hơn nữa, có thể còn phải giải quyết các vấn đề với giấy tờ, tuân thủ Nhờ vào cuộc cách mạng Internet và công nghệ blockchain, theo luật chống rửa tiền, lo ngại quyền riêng tư,…

Lợi ích của công nghệ Blockchain

Công nghệ Blockchain có khả năng tối ưu hóa cơ sở hạ tầng toàn cầu để giải quyết các vấn đề quốc tế hiệu quả hơn nhiều các hệ thống hiện hành trong bối cảnh hiện nay

Otis ReportCao Nguyên

Giả sử bạn đang sống tại Việt Nam và muốn chuyển 10 triệu đồng từ tài khoản của mình tới tài khoản một người bạn tại Mỹ. Thông thường, có 3 loại phí bạn phải trả bao gồm: phí chuyển tỷ giá tiền tại ngân hàng của bạn, phí gửi và nhận chuyển tiền quốc tế. Thêm vào đó, thời gian người bạn tại Mỹ nhận được tiền phải mất vài ngày làm việc mà còn phụ thuộc vào vị trí nhận.

Mặt khác, DeFi và tiền điện tử sẽ cho phép bạn bỏ qua các bên trung gian, bên được hưởng lợi lớn nhất từ các hoạt động chuyển tiền này. Đồng thời, nó giúp đẩy nhanh thời gian xử lý giao dịch mà không đi kèm câu hỏi nào và chỉ tốn mức phí không đáng kể so với ngân hàng. Cụ thể, 15 giấy đến 5 phút là khoảng thời gian cần để chuyển tiền điện tử tới bất cứ tài khoản nào trên thế giới, cùng với một khoản phí nhỏ (như 0,02 USD/ Ethereum)

2. Khả năng tiếp cận

Rất có thể nếu bạn đang đọc bài viết này, bạn đang tiếp cận các dịch vụ tài chính do các ngân hàng cung cấp – có thể là để mở một tài khoản tiết kiệm, vay vốn hay đầu tư,… Tuy nhiên, có rất nhiều người kém may mắn hơn và không có quyền truy cập vào ngay cả tài khoản tiết kiệm cơ bản nhất.

Ngân hàng thế giới ước tính rằng trong năm 2017, 1.7 tỷ người không sở hữu bất kỳ tài khoản nào ở các cơ sở tài chính và hơn nửa trong số họ tới từ các nước đang phát triển. Họ thường xuất thân từ những hộ gia đình nghèo. 3 nguyên nhân chính họ không sở hữu tài khoản ngân hàng là do gặp vấn đề tài chính, do vấn đề địa lý hay do gặp vấn đề niềm tin

Đối với 1.7 tỷ người không có tài khoản ngân hàng, việc tiếp cận ngân hàng rất khó khăn – nhưng DeFi có khả năng làm cho nó dễ dàng hơn. Truy cập vào ứng dụng DeFi chỉ yêu cầu một người có điện thoại và kết nối mạng, thay vì phải trải qua các quy trình xác minh mất thời gian. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng 2/3 trong số 1.7 tỷ người này có thể truy cập vào điện thoại và DeFi có thể mở ra cơ hội giúp họ tiếp cận với các sản phẩm tài chính, điều mà các ngân hàng truyền thống không làm được.

DeFi đại diện cho một phong trào thúc đẩy không biên giới, miễn phí kiểm duyệt và có thể truy cập cho tất cả mọi người. Các giao thức của DeFi không phân biệt đối xử và cấp sân chơi cho tất cả người dùng.

3. Tính tập trung và minh bạch

Các tổ chức tài chính truyền thống, được quản lý tuân thủ pháp luật và quy định của chính phủ như ngân hàng là một trong những nơi an toàn nhất để gửi tài sản. Nhưng chúng không phải không có sai sót – kể cả các ngân hàng lớn cũng có thể phá sản. Ngân hàng Washington Mutual với hơn 188 tỷ USD tiền gửi và Ngân hàng Lehman Brothers với 639 tỷ USD tài sản đều phải sụp đổ năm 2008. Riêng tại Mỹ, đã ghi nhận hơn 500 vụ sai sót do hệ thống ngân hàng

Ngân hàng là một trong những nút thắt chính, sự sụp đổ của nó có thể kéo theo cả hệ thống – như sự sụp đổ của Lehman Brother cướp cò cho cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Do đó, thật nguy hiểm khi tập trung tiền và quyền lực vào tay các ngân hàng.

Bao gồm cả tính minh bạch – không có cách nào để những nhà đầu tư bình thường hiểu hoàn toàn công việc của các thể chế tài chính. Một trong số những sự kiện dẫn tới khủng hoảng 2008 bao gồm lỗi do các tổ chức xếp hạng tín dụng đã phân loại AAA (khoản đầu tư tốt nhất và an toàn nhất) cho các mã chứng khoán có thế chấp rủi ro cao.

Điều này sẽ hoàn toàn khác với DeFi. Các giao thức DeFi được xây dựng trên nền tảng blockchain, tiêu biểu như Ethereum, hầu hết là nguồn mở nhằm đảm bảo tính minh bạch. Họ thường có các tổ chức quản lý phi tập trung để đảm bảo rằng mọi người đều biết điều gì đang xảy ra và không có kẻ xấu nào có thể một tay đưa ra ra quyết định tồi

Các giao thức DeFi được viết dưới dạng mã hóa. Do đó không thể bày trò gian lận vì các mã code đối xử bình đẳng với tất cả mà không có sự phân biệt nào. Các mã code chạy đúng như chúng được lập trình để làm, và bất kỳ lỗi sai nào cũng có thể nhanh chóng trở thành chứng cứ dưới sự giám sát chặt chẽ của công chúng. Tóm lại, điểm mạnh lớn nhất của DeFi nằm ở khả năng loại bỏ các bên trung gian và vận hàng với 100% minh bạch

Tài chính phi tập trung với Tài chính truyền thống

Friction, không thể tiếp cận và rủi ro trong quản lý là một trong số những vấn đề chính gây khó khăn cho hệ thống ngân hàng hiện nay. Điều không may là không phải ai cũng có đặc quyền được tiếp cận các dịch vụ của ngân hàng trong hệ thống tài chính hiện tại –tạo ra bất lợi cho những người không có tài khoản khi cùng cạnh tranh trên một lĩnh vực bình đẳng.

Phong trào tài chính phi tập trung là về việc thu hẹp chính những khoảng cách này, tạo ra tài chính có thể truy cập cho tất cả mọi người mà không có “góc khuất” dưới bất kỳ hình thức nào. Nói ngắn lại, DeFi mở ra “cánh cửa” lớn và cho phép tất cả người dùng tiếp cận đa dạng các công cụ tài chính mà không có bất kỳ giới hạn nào về chủng tộc, tôn giáo, tuổi tác, quốc tịch hay địa lý.

Khi so sánh các sản phẩm tài chính tập trung và phi tập trung, mỗi bên đều có những điểm mạnh và điểm yếu. Trong chuỗi series này, chúng tôi sẽ cùng bạn đi qua những khái niệm và tính khả thi của nền tảng tài chính phi tập trung, để từ đó, bạn có thể tận dụng những tính năng tối ưu nhất của nó vào giải quyết vấn đề cuộc sống thật

Phần tiếp theo chúng tôi sẽ cung cấp cái nhìn tổng thể của Tài chính phi tập trung – DeFi cùng với một số ứng dụng Phi tập trung – Dapps, nhằm giúp bạn nắm được khái niệm cơ bản về cách thức vận hành của DeFi.

Phân biệt Tài chính tập trung và Phi tập trung #2: DeFi – Tài chính phi tập trung là gì?

Tài chính phi tập trung hay DeFi là phong trào mà cho phép người dùng sử dụng các dịch vụ tài chính như cho vay, mượn và trao đổi mà không cần phải dựa vào các thực thể tập trung – các bên trung gian.

Otis ReportChâu Minh