Phân biệt Tài chính tập trung và Phi tập trung #2: DeFi – Tài chính phi tập trung là gì?

Tài chính phi tập trung hay DeFi là phong trào mà cho phép người dùng sử dụng các dịch vụ tài chính như cho vay, mượn và trao đổi mà không cần phải dựa vào các thực thể tập trung – các bên trung gian. Các dịch vụ tài chính này được cung cấp thông qua các ứng dụng Phi tập trung – Dapps, mà đa số được khai thác trên nền tảng Ethereum.

Mặc dù hiểu cách hoạt động của Ethereum để hình dung cả hệ sinh thái tốt hơn là rất có ích, bạn không cần phỉa trở thành một chuyên gia Ethereum để tận dụng các công cụ cung cấp bởi DeFi. Do đó, chúng tôi sẽ bàn sâu hơn về Ethereum ở bài viết sau.

THÂM NHẬP VÀO DEFI #1: Ethereum là gì?

Phần lớn ứng dụng của DeFi đang được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum. Nhưng chính xác thì Ethereum và Smart Contract là gì?

Otis ReportChâu Minh

DeFi không phải một sản phẩm đơn nhất hay một công ty, thay vào đó, DeFi là một chuỗi các sản phẩm và dịch vụ hoạt động thay thế cho các cơ sở từ ngân hàng, bảo hiểm, thị trường trái phiếu và tiền tệ. Các Dapps cho phép người dùng kết hợp các dịch vụ để mở ra nhiều khả năng. Do đó, nó còn được gọi là tiền LEGO.

Để các ứng dụng DeFi có thể hoạt động, thường yêu cầu tài sản thế chấp phải được khóa vào các bản hợp đồng thông minh, Tài sản thế chấp tích lũy bị khóa trong các ứng dụng DeFi thường được gọi là Tổng giá trị đã khóa (Total Value Locked). Theo Defi Llama, Tổng giá trị khóa vào đầu năm 2019 ước tính khoảng 275 triệu USD, nhưng trong tháng 8 2021 đạt mức đỉnh 157 tỷ USD. Mức tăng trưởng lớn đã biểu thị sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái DeFi.

1. Hệ sinh thái Phi tập trung – DeFi Ecosystem

Với sự phát triển nhanh như vậy, DeFi bao gồm rất nhiều mảng và không thể đề cập hết được một vài bài viết ngắn. Do đó, chúng tôi đã chọn ra một số mảng và các ứng dụng DeFi mà chúng tôi tin rằng quan trọng và cần thiết cho người mới trước khi bắt đầu bước chân vào hệ sinh thái DeFi

Như đã đề cập trước đó, các ứng dụng Phi tập trung đem lại cuộc cách mạng cho các dịch vụ tài chính truyền thống bằng cách xóa bỏ vai trò của bên trung gian. Tuy nhiên, cũng cần phải lưu ý rằng DeFi ở thời điển hiện tại vẫn còn non trẻ và mang tính thử nghiệm với nhiều dự án được cải thiện nhanh chóng mỗi ngày. Theo thời gian, DeFi có thể sẽ phát triển xa hơn nữa và có diện mạo hoàn toàn khác so với hiện tại. Dù vậy, việc hiểu sự khởi đầu sớm của DeFi là cần thiết và bạn vẫn có thể tận dụng các tính năng cung cấp bởi Dapps hiện tại với bí quyết phù hợp

2. DeFi phi tập trung như thế nào?

Đây là vấn đề khó để trả lời. Nhằm làm đơn giản hóa, chúng tôi sẽ chia mức độ phi tập trung thành 3 cấp, gồm: tập trung, bán phi tập trung và hoàn toàn phi tập trung

1. Tập trung

- Đặc điểm: Giám hộ, sử dụng nguồn cấp dữ liệu giá tập trung, xác định lãi suất mang tính tập trung, cung cấp thanh khoản cho margin call mang tính tập trung

- Ví dụ: Salt, BlockFi, Nexo, và Celsius

2. Bán Phi tập trung (có một hoặc nhiều hơn một trong số đặc điểm sau nhưng không có tất)

- Đặc điểm: Không có giám hộ, nguồn cấp dữ liệu giá phi tập trung, không cần cấp phép khởi đầu lệnh margin calls, không cần cấp phép thanh khoản margin, xác định lãi xuất phi tập trung, cập nhập/ phát triển nền tảng không tập trung

- Ví dụ: Compound, Maker DAO, dYdX, bZx

3. Phi tập trung hoàn toàn

- Đặc điểm: Mỗi yếu tố đều mang tính phi tập trung

- Ví dụ: Chưa có giao thức DeFi nào hoàn toàn Phi tập trung

Hiện tại, đa số ứng dụng DeFi được xếp vào nhóm bán phi tập trung.

3. Các danh mục chính của DeFi

3.1 Stablecoins

Giá tiền điện tử có tiếng là rất dễ biến động. Dao động 10% trong một ngày là điều bình thường với chúng. Nhằm giảm nhẹ mức biến động này, stablecoin được đem gắn với cái tài sản cố định khác giống như cách tạo ra USD.

Tether (USDT) là một trong những đồng stablecoin mang tính tập trung lần đầu tiên được giới thiệu. Mỗi đồng USDT sẽ được hỗ trợ bởi 1 USD trong tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, một nhược điểm lớn đối với USDT là người dùng cần có niềm tin rằng những đồng USD dự trữ được thế chấp hoàn toàn và thực sự tồn tại.

Stablecoin phi tập trung xuất hiện nhằm giải quyết vấn đề niềm tin nói trên. Dựa trên cách thức phi tập trung, chúng được tạo ra thông qua một phương thức gọi là “overcollateralization”, hoạt động hoàn toàn dựa trên số dư phi tập trung, được giám sát bởi các tổ chức phi tập trung ẩn danh, và phần dự trữ có thể được kiểm toán công khai bởi bất kỳ ai.

Trong khi bản thân stablecoin không hẳn là một ứng dụng tài chính, chúng vẫn có vai trò quan trọng trong việc giúp các ứng dụng DeFi có thể tiếp cận tới mọi người bằng cách sở hữu một giá trị dự trữ ổn định.

9 ứng dụng nhập môn DeFi- Phần 1: Stablecoin

Stablecoin là hàng rào giúp người dùng chống lại sự biến động giá của tiền điện tử và đồng thời, là một phương tiện trao đổi đáng tin cậy.

Otis ReportChâu Minh

3.2 Cho vay và mượn

Hệ thống tài chính truyền thống yêu cầu người dùng phải có tài khoản ngân hàng để sử dụng dịch vụ của họ - một sự xa hoa mà 1.7 tỷ người hiện không thể đáp ứng. Hơn nữa, các khoản vay từ ngân hàng đi kèm với các điều khoản nghiêm ngặt như số dư tín dụng đẹp hay có khoản thế chấp đủ để thuyết phục ngân hàng bạn có thể trả nợ.

Những rào cản trên bị xóa bỏ bởi hình thức vay mượn phi tập trung. Phương thức này cho phép bất kỳ ai thế chấp tài sản kỹ thuật số của mình và sử dụng chúng để thực hiện các khoản vay. Đồng thời, người đó có thể kiếm được một khoản lợi nhuận trên tài sản thế chấp của họ và trở thành người cho vay bằng cách góp phần vào thị trường và thu lãi từ những khoản thế chấp này. Với vay mượn phi tập trung, sẽ không cần một tài khoản ngân hàng hay điểm tín dụng uy tín nào cả.

3.3 Trao đổi

Để đổi một đồng tiền điện tử sang đồng khác, có thể sử dụng các sàn giao dịch như Coinbase hay Binance. Giao dịch giống như vậy được coi là giao dịch tập trung, nghĩa là chúng đều cần bên trung gian và có giám sát lượng tài sản đang trao đổi. Người dùng của những sàn giao dịch này không có toàn quyền kiểm soát đối với khối tài sản của mình, đối diện với nguy cơ giao dịch bị hack và không thể thực hiện nghĩa vụ hoàn trả.

Các giao dịch Phi tập trung sẽ giải quyết vấn đề này bằng cách cho phép người dùng giao dịch tiền điện tử mà không cần từ bỏ quyền sở hữu tài sản của họ. Không cần lưu trữ bất kỳ khoản tiền nào trên các sàn giao dịch tập trung, người dùng không cần phải lo lắng nguy cơ mất trắng.

3.4 Derivatives

Một derivative là một bản hợp đồng mà giá trị của nó có nguồn gốc từ tài sản cơ bản khác như cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ, trái phiếu hay lãi suất.

Những nhà đầu tư có thể sử dụng các bản hợp đồng này để phòng hộ cho vị thế của mình và giảm rủi ro đặc biệt trong khi giao dịch. Ví dụ, tượng tưởng bạn sở hữu nhà máy sản xuất găng tay và muốn bảo vệ bản thân trong trường hợp giá cao su tăng. Bạn có thể ký một hợp đồng tương lai với nhà cung cấp để giao một số lượng cao su cụ thể ở thời điểm cụ thể trong tương lai với mức giá đồng ý ở thời điểm hiện tại

Các bản hợp đồng phòng hộ này hầu hết được giao dịch trên nền tảng tập trung. Còn tại nền tảng phi tập trung, thị trường tương tự mới chỉ đang trong giai đoạn bắt đầu xây dựng cho nên chúng tôi sẽ đề cập chi tiết hơn ở phần sau.

3.5 Quản lý Quỹ

Quản lý quỹ là một quá trình giám sát tài sản và quản lý dòng tiền nhằm phát sinh một khoản lợi nhuận từ việc đầu tư. Có 2 hình thức chính trong quản lý quỹ: chủ động và bị động. Quản lý quỹ chủ động gồm một nhóm quản lý đưa ra quyết định đầu tư nhằm đạt được cột mốc cụ thể như S&P 500. Quản lý quỹ bị động tuy không có một nhóm nào, nhưng được thiết kế nhằm mô phỏng hiệu suất của một điểm chuẩn cụ thể theo cách giống nhất có thể.

Công ty Quản lý Quỹ Otis Capital - Quỹ tài sản kỹ thuật số hàng đầu

Otis Capital là công ty quản lý tài sản kỹ thuật số lớn nhất tại Việt Nam cung cấp các giải pháp hướng đến tối đa lợi nhuận cho Nhà đầu tư.

Otis Capital

Trong DeFi, một số dự án đã bắt đầu cho phép quản lý quỹ bị động diễn ra theo cách thức phi tập trung. Nhờ vào tính minh bạch của thị trường phi tập trung, người dùng dễ dàng theo dõi quỹ của mình đang được quản lý như thế nào và hiểu chi phí sẽ phải trả.

3.6 Xổ số

Cùng với đà tiến hóa của DeFi, các ứng dụng tài chính mang tính sáng tạo và đột phá sẽ xuất hiện, dân chủ hóa khả năng truy cập và loại bỏ các bên trung gian. Đưa DeFi vào lồng quay xổ số cho phép loại bỏ quyền giám sát của số vốn gộp chung thành một bản hợp đồng thông minh trên nền tảng Ethereum

Với mô-đun của Tài chính phi tập trung, kết nối một sổ xố đơn giản với một ứng dụng DeFi khác và tạo ra sản phẩm giá trị hơn là điều có thể xảy ra. Trong đó, có một ứng dụng cho phép người chơi xổ số góp chung vốn. Phần vốn gộp chung này được đầu tư vào ứng dụng cho vay theo hình thức Phi tập trung và tiền lãi phát sinh sẽ trao cho người chiến thắng ngẫu nhiên tại một khoảng thời gian nhất định. Khi người chiến thắng đã được lựa chọn, người mua xổ số được hoàn lại tiền, bảo đảm không người chơi nào mất tiền.

3.7 Thanh toán

Một trong những vai trò của tiền điện tử là cho phép chuyển nhượng giá trị dưới hình thức phi tập trung. Với sự phát triển của DeFi, ngày càng nhiều hình thức thanh toán sáng tạo được đổi mới và thử nghiệm

Một ví dụ có thể thể kể đến là dự án nhằm thay đổi cách tiếp cận thanh toán, định hình lại việc thanh toán như dòng chảy thay cho các giao dịch mà chúng ta đang thân quen với. Tính khả thi của việc cung cấp thanh toán như các dòng chảy sẽ mở ra một lượng lớn các ứng dụng tiềm năng. Hãy tưởng tượng “dùng bao nhiêu trả bấy nhiêu” nhưng ở mức độ chi tiết hơn với độ chính xác cao hơn!

Sự mới lại của DeFi và tốc độ cải tiến không thể nghi ngờ sẽ đem lại các cách tư duy mới trong cơ chế hoạt động của việc thanh toán, kỳ vọng là giải pháp cho những thiếu sót tồn đọng của hệ thống tài chính hiện tại.

3.8 Bảo hiểm

Bảo hiểm là một chiến lược quản trị rủi ro mà trong đó một cá nhân nhận sự bảo vệ về mặt tài chính hoặc hưởng đền bù thiệt hại từ công ty bảo hiểm. Các gói bảo hiểm cho xe cộ, nhà cửa, sức khỏe hay mạng sống ngày càng phổ biến. Vậy bảo hiểm phi tập trung cho DeFi thì sao?

Tất cả các mã token khóa trong các bản hợp đồng thông minh đều có khả năng yếu thế từ việc khai thác. Mặc dù hầu hết các dự án đã tiến hành kiểm toán với cơ sở mã của họ, nhưng chúng ta không bao giờ biết liệu các bản hợp đồng thông minh có thực sự an toàn hay không, hơn nữa khả năng bị hacker tấn công - dẫn đến mất mát luôn rình rập. Những rủi ro trên nhấn mạnh nhu cầu sở hữu bảo hiểm, nhất là với những ai đang sở hữu số tiền lớn trên DeFi.